ระบบภูมิคุ้มกัน (๕)

วันที่ ๓๐  เดือนพฤศจิกายน    พุทธศักราช   ๒๕๕๘

ที่มา : ศุภณัฐ ไพโรหกุล, Essential Biology. พิมพ์ครั้งที่ ๗ กรุงเทพฯ : ธนาเพรส. ๒๔๕๕. หน้า ๗๗-๘๐

เรื่อง ระบบภูมิคุ้มกัน

กลไกการต่อต้านสิ่งแปลกปลอมในมนุษย์สามารถแบ่งออกได้เป็น ๒ กลุ่มหลักคือ

                ๑.กลไกการต่อต้านสิ่งแปลกปลอมแบบไม่จำเพาะเจาะจง มี ๒ ด่านย่อย คือ

                                ๑.๑ กลไกการป้องกันด่านแรก –ป้องกันสิ่งแปลกปลอมเข้าสู่เนื้อเยื่อ

                                ๑.๒ กลไกการป้องกันด่านสอง –กำจัดสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่เนื้อเยื่อแล้ว

ตารางสรุปกลไกการต่อต้านสิ่งแปลกปลอมแบบไม่จำเพาะเจาะจง

กลไกการต่อต้านสิ่งแปลกปลอม	บทบาทและการทำงาน
ผิวหนัง	ป้องกันการรุกรานของสิ่งแปลกปลอม
กรดในกระเพราะอาหาร	ป้องกันและทำลายสิ่งแปลกปลอมที่หลุดเข้ามากับอาหาร
เมือก	ป้องกันและดักจับสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามากับระบบทางเดินหายใจ
ขนจมูก	โบกพัดและดักจับสิ่งแปลกปลอมขนาดใหญ่ในบริเวณโพรงจมูก
น้ำตาและน้ำลาย	สารคัดหลั่งเล่านี้มีเอนไซม์ lysozyme ยับยั้งการสร้างผนังเซลล์ของแบคทีเรีย
กรดในช่องคลอด	ยับยั้งการเจริญของ fungi และแบคทีเรียที่ช่องคลอดเพศหญิง
การไอจาม	การกำจัดเชื้อโรคออกจากระบบทางเดินหายใจส่วนบน

ตารางสรุปกลไกการต่อต้านสิ่งแปลกปลอมแบบไม่จำเพราะเจาะจงด่านสอง

กลไกการต่อต้านสิ่งแปลกปลอม	บทบาทและการทำงาน
อาการไข้	ยับยั้งการแพร่กระจายของเชื้อโรค
การอักเสบ	ยับยั้งการเจริญของเชื้อโรค และกระตุ้นการทำงานของเซลล์เม็ดเลือดขาวในร่างกาย
Natural killer cell	กำจัดเซลล์ที่ติดเชื้อไวรัสหรือเซลล์มะเร็งในร่างกาย
Antimicrobial protein       -Interferon       -Complement protein	หลั่งออกมาจากเซลล์ที่ติดเชื้อไวรัส ป้องกันการรุกรานไปยังเซลล์อื่นที่เป็นปกติ ย่อยสลายเชื้อโรคขนาดเล็ก

๒.กลไกการต่อต้านสิ่งแปลกปลอมแบบจำเพาะเจาะจง มี ๒ แบบคือ

                         ๑.การกำจัดสิ่งแปลกปลอมโดยใช้เซลล์เป็นตัวกลาง

                          ๒.การกำจัดสิ่งแปลกปลอมโดยการหลั่งแอนติบอดี